استیل 15-5 PH چیست و چه کاربرد هایی دارد؟

استیل 15-5 PH

Steel 15-5 PH

 

استیل 15-5 PH یکی از جنس‌های استیل‌های ضدزنگ است که با خوردگی بسیار مقاوم است و از ویژگی‌های مکانیکی بسیار مطلوبی برخوردار است. این نوع استیل از روش رسوبی سخت شده و تقویت شده است و به طور گسترده در صنایع هوافضا، پزشکی و بسیاری از صنایع دیگر استفاده می‌شود. استیل 15-5 PH زمانی به کار می‌رود که نیاز به استحکام بالا و مقاومت مناسب در برابر خوردگی باشد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که این جنس استیل در برخی از شرایط سخت و پرفشار مانند محیط‌های دریایی یا بخش‌هایی از تجهیزات پزشکی که با شرایط فیزیکی و شیمیایی دشواری مواجه هستند، بسیار مورد توجه قرار گیرد.

 

استیل 15-5 PH اولین بار در دهه ۱۹۶۰ میلادی توسط شرکت Armco Steel Corporation (اکنون AK Steel) توسعه یافت. این استیل از آلیاژهای فولادی نسبتاً جدیدی است که خصوصیات مکانیکی و مقاومت خوردگی بالایی دارد. استیل 15-5 PH ابتدا به عنوان یک جایگزین مناسب برای استیل‌های ضدزنگ کروم-نیکل معرفی شد و سپس به طور گسترده در صنایعی مانند صنایع هوافضا، پزشکی، خودروسازی، و صنایع دریایی استفاده شد. این استیل به دلیل ترکیبات خاص خود که شامل کربن، نیکل، فسفر، سولفور، کروم و مولیبدن است، از خصوصیات منحصر به فردی برخوردار است که از جمله آن‌ها می‌توان به مقاومت بالا در برابر خوردگی، استحکام مکانیکی مناسب و انعطاف‌پذیری بالا اشاره کرد.

 

فرایند تولید

فرایند تولید استیل 15-5 PH یا همان Precipitation Hardening Stainless Steel شامل چند مرحله اصلی است که به طور خلاصه می‌توان آنها را توضیح داد:

 

آماده‌سازی آلیاژ : در این مرحله، مواد اولیه مورد نیاز برای تولید استیل 15-5 PH که شامل آهن، کروم، نیکل و عناصر دیگر می‌شوند، در کوره‌های قوس الکتریکی یا کوره‌های قوس قوی (ایندوکشن) ذوب می‌شوند تا به ترکیب مطلوبی از آلیاژها برسند.

 

شکل‌دهی : پس از ذوب شدن مواد اولیه، آلیاژ به صورت مذاب به کمک فرایندهای شکل‌دهی از جمله ریخته‌گری، ترکیب و کشیدن یا نورد در قالب‌های مختلفی شکل می‌گیرد. این مرحله باعث شکل‌دهی قطعات بدون ایجاد نقص‌های جدی می‌شود.

 

انجام فرایند ریز‌ترکیب : پس از شکل‌دهی، قطعات به فرایند حرارتی زیر می‌روند که در آن توزیع عناصر آلیاژی در استیل تنظیم می‌شود. این مرحله شامل گرم‌کردن قطعات به دما و زمان مشخص و سپس خنک‌کردن کنترل شده است.

 

تشکیل ترکیبات فازی : در این مرحله، انجام فرایند انجماد فازی‌ها (precipitation) انجام می‌شود که منجر به افزایش سختی و استحکام استیل 15-5 PH می‌شود. این فرایند اغلب با گرم‌کردن قطعات به دماهای پایین‌تر و نگهداری طولانی‌تر در دماهای معین صورت می‌گیرد.

 

پس‌انجام فرایند : بعد از انجام فرایند تشکیل ترکیبات فازی، قطعات به طور معمول به دمای محیط برمی‌گردند تا خنک شوند و این فرایند پس‌انجام باعث تثبیت ترکیبات فازی شده و بهبود خواص مکانیکی و مقاومت خوردگی می‌شود.

 

این فرایند تولید، به عنوان یک روش پیچیده و دقیق، به منظور بهبود و استحکام‌بخشی به خواص استیل 15-5 PH انجام می‌شود و نیاز به تجهیزات و دانش فنی خاصی دارد.

 

 

خواص فیزیکی و مکانیکی استیل 15-5 PH به شرح زیر است :

 

خواص فیزیکی :

چگالی : حدود 19 گرم بر سانتیمتر مکعب.

اندازه منفذ : کمتر از 100 میکرومتر.

 

خواص مکانیکی :

استحکام کششی : حدود 1450 مگاپاسکال (با تلرانس 100 مگاپاسکال).

استحکام تسلیم (با 2 درصد آفست) : حدود 1300 مگاپاسکال (با تلرانس 100 مگاپاسکال).

مدول الاستیسیته : حدود 180 گیگاپاسکال (با تلرانس 20 گیگاپاسکال).

افزایش طول نسبی : در کمترین حالت حدود 12 درصد.

این ویژگی‌ها نشان دهنده استحکام بالا، مقاومت به خوردگی، و انعطاف‌پذیری مناسب استیل 15-5 PH در برابر شرایط مختلف استفاده و تلاش‌های مکانیکی متنوع می‌باشد.

 

ترکیبات شیمیایی

ترکیبات شیمیایی استیل 15-5 PH به شرح زیر است :

 

نیکل : بین 3.50 تا 5.50 درصد (حداقل 3.50 درصد و حداکثر 5.50 درصد)

کروم : بین 14.00 تا 15.50 درصد (حداقل 14.00 درصد و حداکثر 15.50 درصد)

مولیبدن : حداکثر 0.50 درصد

آهن : به اندازه متعادل

کربن : حداکثر 0.70 درصد

مس : بین 2.50 تا 4.50 درصد (حداقل 2.50 درصد و حداکثر 4.50 درصد)

منگنز : حداکثر 1.00 درصد

فسفر : حداکثر 0.025 درصد

گوگرد : حداکثر 0.01 درصد

سیلیسیم : حداکثر 1.00 درصد

نیتروژن : حداکثر 0.10 درصد

این ترکیبات شیمیایی، همراه با فرایندهای حرارتی و مکانیکی مخصوص، به استیل 15-5 PH خصوصیات منحصر به فردی از جمله استحکام بالا و مقاومت خوب در برابر خوردگی می‌بخشند.

 

ویژگی‌های استیل 15-5 PH

ویژگی‌های استیل 15-5 PH شامل خواص فیزیکی، مکانیکی، و شیمیایی است که آن را از دیگر استیل‌ها متمایز می‌کند :

 

مقاومت به خوردگی :

استیل 15-5 PH به دلیل حضور عناصر آلیاژی مانند نیکل و کروم، مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی دارد، به خصوص در مقابل خوردگی ترکیبی و خوردگی تنشی.

 

مقاومت مکانیکی بالا :

این استیل دارای استحکام کششی و تسلیم بسیار بالاست که آن را مناسب برای کاربردهایی با تنش‌های مکانیکی زیاد می‌کند.

 

پایداری در دماهای بالا :

استیل 15-5 PH مقاومت مناسبی در برابر افزایش دما دارد، که آن را مناسب برای کاربردهایی در دماهای بالا، مانند صنایع هوافضا، می‌سازد.

 

قابلیت تشکیل و شکل‌پذیری :

این استیل از آنجا که به روش رسوبی سخت شده است، دارای قابلیت تشکیل و شکل‌پذیری بسیار خوبی است.

 

استحکام عملکرد در محیط‌های مختلف :

استیل 15-5 PH مقاومت بالایی در برابر خوردگی، اکسیداسیون، و تغییرات شیمیایی مختلف دارد، که آن را برای کاربردهایی در شرایط محیطی متنوع ایده‌آل می‌سازد.

 

با توجه به این ویژگی‌ها، استیل 15-5 PH به طور گسترده در صنایع مختلفی از جمله هوافضا، پزشکی، صنایع دریایی، و خودروسازی استفاده می‌شود.

 

کاربردهای استیل 15-5 PH

استیل 15-5 PH به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردش در مقابل خوردگی، مقاومت مکانیکی بالا، و پایداری در دماهای بالا، در صنایع مختلف به عنوان یک جایگزین مناسب برای فولاد‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از کاربردهای اصلی استیل 15-5 PH عبارتند از :

 

صنایع هوافضا :

این استیل به دلیل استحکام و پایداری در دماهای بالا، برای تولید اجزای موتورها، ساختارهای بدنه، و قطعات دیگر در هواپیماها و فضاپیماها استفاده می‌شود.

 

صنعت پزشکی :

به عنوان یکی از استیل‌های ضدزنگ با خوراکیت با کیفیت بالا، استیل 15-5 PH در تولید ابزارهای جراحی، پروتزها، و دستگاه‌های پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

صنایع دریایی :

این استیل به دلیل مقاومت خوب در برابر خوردگی تنشی و مقاومت مکانیکی بالا، برای ساخت اجزای دریایی مانند لوله‌ها، قطعات زیردریایی، و تجهیزات نیروگاه‌های دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

خودروسازی :

در صنعت خودروسازی، استیل 15-5 PH برای تولید قطعات مهم مانند ترمزها، سیستم‌های تعلیق، و اجزای موتور استفاده می‌شود، زیرا این استیل به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، مقاومت در برابر فشار، و پایداری در دماهای بالا، انعطاف پذیری بالایی را برای کاربردهای خودروسازی فراهم می‌کند.

 

ساخت قطعات و تجهیزات صنایع نفت و گاز :

استیل 15-5 PH به دلیل مقاومت خوب در برابر خوردگی تنشی و اکسیداسیون، برای تولید قطعاتی مانند لوله‌ها، شیرآلات، و سیستم‌های فشار قابل استفاده است.

 

استانداردهای استیل 15-5 PH

استیل 15-5 PH مطابق با استانداردهای مختلفی تولید و تست می‌شود. برخی از مهم‌ترین استانداردهای مرتبط با این نوع استیل عبارتند از :

 

ASTM A564 / A564M :

 استاندارد ASTM برای فولادهای مزون پرسیپیتیشن هاردنینگ (PH) مانند استیل 15-5 PH که شرایط فرایندی معینی برای تولید و مشخصات فیزیکی و مکانیکی را تعیین می‌کند.

 

AMS 5659 :

 استاندارد AMS که مشخصات فنی و فرایندهای تولید استیل‌های ضدزنگ را برای کاربردهای صنعتی و هوافضایی تعیین می‌کند، از جمله استیل 15-5 PH.

 

UNS S15500 :

 این کد آیین نامه‌ای مختصر برای استیل 15-5 PH است که توسط انجمن نیروگاهی آمریکا (UNS) اختصاص داده شده است.

 

AMS-H-6875 :

 استاندارد AMS برای فرایندهای حرارتی و مواد مربوط به استیل‌های ضدزنگ و فولاد‌های مزون PH مانند استیل 15-5 PH.

 

EN 10088 :

 استاندارد اروپایی برای مواد فولادی ضدزنگ، که مشخصات فنی و فرایندهای تولید مختلف را شامل می‌شود.

 

این استانداردها برای اطمینان از کیفیت، تطابق و استفاده صحیح از استیل 15-5 PH در محصولات و کاربردهای مختلف، بسیار مهم هستند.

 

 

جوشکاری استیل 15-5 PH به علت خواص مکانیکی و خوردگی بالا، نیازمند روش‌های خاصی است تا پس از جوشکاری و فرایندهای حرارتی، خواص آن حفظ شود و ضریب خوردگی کاهش یابد.

 

جوشکاری :

جوشکاری TIG (تیگ) یا GTAW (Gas Tungsten Arc Welding) : این روش جوشکاری با استفاده از یک قطب خنک‌کننده به عنوان محافظ برای حفاظت از جوش در برابر اکسیداسیون انجام می‌شود.

 

جوشکاری MIG (میگ) یا GMAW (Gas Metal Arc Welding) : این روش جوشکاری نیز با استفاده از یک گاز محافظ برای جلوگیری از اکسیداسیون انجام می‌شود.

 

عملیات حرارتی :

پس از جوشکاری، معمولاً استیل 15-5 PH به عملیات حرارتی زیر زیر می‌رود تا خواص مکانیکی و خوردگی آن به حالت اولیه بازگردانده شود :

 

عملیات حرارتی انحلالی (Solution Annealing) : در این عملیات، استیل 15-5 PH به دمای بالا (حدود ۱۰۰۰-۱۱۰۰ درجه سانتی‌گراد) گرم‌شده و سپس با سرعت کند خنک می‌شود. این عملیات جهت تصفیه و تشکیل ترکیبات فازی است.

 

استوانه‌کردن (Aging) :  پس از عملیات حرارتی انحلالی، استیل 15-5 PH به دمای مناسب (معمولاً حدود ۵۰۰-۶۰۰ درجه سانتی‌گراد) گرم‌شده و به مدت زمان مشخص در این دما نگهداشته می‌شود. این عملیات باعث تشکیل و رشد ترکیبات فازی و افزایش استحکام و سختی مواد می‌شود.

 

مراقبت‌های خاص :

کنترل دما و سرعت خنک‌شدن : در تمام مراحل جوشکاری و عملیات حرارتی، کنترل دما و سرعت خنک‌شدن از اهمیت بالایی برخوردار است تا از دست دادن خواص مکانیکی و خوردگی جلوگیری شود.

 

استفاده از گاز محافظ : در جوشکاری، استفاده از گاز محافظ جهت حفاظت از جوش از اکسیداسیون و کاهش اثرات جانبی حرارتی بسیار مهم است.

 

تست و کنترل کیفیت : پس از انجام جوشکاری و عملیات حرارتی، تست‌های کیفیتی از قبیل تست‌های غیرمخرب (مانند رادیوگرافی، آلتراسونیک، و تست‌های مغناطیسی) برای اطمینان از کیفیت جوش انجام می‌شود.

 

با رعایت مراقبت‌های لازم و استفاده از فرآیندهای مناسب، جوشکاری و عملیات حرارتی استیل 15-5 PH باعث حفظ خواص آن و کاهش اثرات جانبی مربوط به جوشکاری می‌شود.

 

گرید مختلف استیل 15-5 PH

استیل 15-5 PH در چند گرید مختلف تولید می‌شود، که هر یک از این گریدها ممکن است دارای ویژگی‌ها و کاربردهای متفاوتی باشند. برخی از گریدهای معمول استیل 15-5 PH عبارتند از :

 

AMS 5862 :

 این گرید یکی از گریدهای معمول استیل 15-5 PH است که مشخصات فنی و خواص مکانیکی خاص خود را دارا می‌باشد و برای کاربردهای صنعتی و هوافضایی مناسب است.

 

AMS 5659 :

 این گرید نیز یکی دیگر از گریدهای رایج استیل 15-5 PH می‌باشد که برای تولید اجزای مهم در صنایع هوافضا و صنایعی که نیازمند مقاومت مکانیکی بالا و مقاومت در برابر خوردگی هستند، استفاده می‌شود.

 

AMS-H-6875 :

 این استاندارد AMS نیز مشخصات و فرایندهای تولید و آزمون‌های مرتبط با استیل 15-5 PH را تعیین می‌کند و در صنایع هوافضا و صنایعی که نیازمند استیل‌های با خصوصیات خاص هستند، استفاده می‌شود.

 

همچنین، بسته به نیاز و کاربرد مشخص، گریدهای دیگری از استیل 15-5 PH نیز وجود دارند که برای استفاده در صنایع مختلف مناسب هستند. انتخاب گرید مناسب برای هر کاربرد بستگی به خواص مورد نیاز، محیط کاری، و استانداردهای مشخصها دارد.

 

بیایید گریدهای مختلف استیل 15-5 PH را بررسی کنیم، هرکدام از این گریدها ویژگی‌ها، کاربردها و ترکیبات شیمیایی منحصر به فردی دارند :

 

AMS 5862 :

 

ویژگی‌ها :

AMS 5862 دارای خواص مکانیکی بالا و مقاومت خوب در برابر خوردگی است. این گرید دارای استحکام کششی و استحکام تسلیم بسیار بالا، مقاومت در برابر خوردگی ترکیبی و تنشی، و پایداری در دماهای بالا است.

 

خواص مکانیکی :

استحکام کششی بسیار بالا : حدود 1100-1300 MPa

استحکام تسلیم بالا : حدود 1000-1200 MPa

استحکام ضربه‌ای : 50-60 Joules

تغییر شکل در نقطه شکست : حدود 12-15٪

 

خواص خوردگی :

مقاومت خوب در برابر خوردگی ترکیبی و تنشی

مقاومت خوب در برابر خوردگی تنشی و خوردگی ترکیبی

 

خواص فیزیکی :

چگالی : حدود 7.8 گرم بر سانتی‌متر مکعب

مدول الاستیسیته : حدود 180 GPa

نقطه ذوب : حدود 1380-1400 درجه سانتی‌گراد

 

ترکیبات شیمیایی

کروم (Cr) : 14.0% – 15.5%

نیکل (Ni) : 3.5% – 5.5%

مس (Cu) : 2.5% – 4.5%

منگنز (Mn) : حداکثر 1.0%

سیلیسیم (Si) : حداکثر 1.0%

مولیبدن (Mo) : حداکثر 0.50%

فسفر (P) : حداکثر 0.03%

گوگرد (S) : حداکثر 0.01%

کربن (C) : حداکثر 0.07%

نیتروژن (N) : حداکثر 0.10%

آهن (Fe) : مابقی

 

کاربردها :

از AMS 5862 برای تولید قطعاتی که نیاز به استحکام مکانیکی بالا و مقاومت در برابر خوردگی دارند، استفاده می‌شود، از جمله اجزای هوافضا، قطعات پزشکی، و قطعات دریایی.

 

AMS 5659 :

 

ویژگی‌ها :  

AMS 5659 نیز دارای ویژگی‌های مکانیکی بالا و مقاومت در برابر خوردگی است. این گرید دارای خواص مشابه با AMS 5862 است اما ممکن است در ترکیبات شیمیایی و میزانی از ویژگی‌ها متفاوت باشد.

 

خواص مکانیکی :

استحکام کششی بالا : حدود 1300-1500 MPa

استحکام تسلیم بالا : حدود 1150-1350 MPa

استحکام ضربه‌ای : 60-70 Joules

تغییر شکل در نقطه شکست : حدود 10-12٪

 

خواص خوردگی :

مقاومت بالا در برابر خوردگی ترکیبی و تنشی

 

خواص فیزیکی :

چگالی : حدود 7.8 گرم بر سانتی‌متر مکعب

مدول الاستیسیته : حدود 180 GPa

نقطه ذوب : حدود 1380-1400 درجه سانتی‌گراد

 

ترکیبات شیمیایی

کروم (Cr) : 14.0% – 15.5%

نیکل (Ni) : 3.5% – 5.5%

مس (Cu) : 2.5% – 4.5%

منگنز (Mn) : حداکثر 1.0%

سیلیسیم (Si) : حداکثر 1.0%

مولیبدن (Mo) : حداکثر 0.50%

فسفر (P) : حداکثر 0.025%

گوگرد (S) : حداکثر 0.01%

کربن (C) : حداکثر 0.07%

نیتروژن (N) : حداکثر 0.10%

آهن (Fe) : مابقی

 

کاربردها :

AMS 5659 همچنین برای تولید قطعات مختلف در صنایع هوافضا، پزشکی، دریایی و دیگر صنایعی که نیاز به استحکام مکانیکی بالا و مقاومت در برابر خوردگی دارند، استفاده می‌شود.

 

AMS-H-6875

ویژگی‌ها :

تنظیم فرآیندهای حرارتی : AMS-H-6875 تنظیمات دقیقی را برای فرآیندهای حرارتی مانند حرارت دهی، آنیلینگ و تمپرینگ استیل‌های 15-5 PH ارائه می‌دهد. این تنظیمات بر اساس نیازهای خاص صنایع هوافضا و سایر صنایع پیشرفته تعیین شده‌اند.

تعیین شرایط سخت‌شدن : AMS-H-6875 شرایط دقیقی را برای فرآیندهای سخت‌شدن استیل 15-5 PH، از جمله سخت‌شدن پرسیپیتیشن و سخت‌شدن نهایی، مشخص می‌کند. این شرایط به منظور حصول برخواص مکانیکی مطلوب و استاندارد در محصولات نهایی تعیین شده‌اند.

آزمون و کنترل کیفیت : AMS-H-6875 شرایط مربوط به آزمون‌های غیرمخرب و کنترل کیفیت را نیز تعیین می‌کند. این شامل آزمون‌هایی مانند آزمون ترکیب شیمیایی، آزمون هیدروژن، آزمون هاردنس، و آزمون تغییر شکل در دماهای مختلف است.

مشخصات فیزیکی : AMS-H-6875 مشخصات فیزیکی مهمی را نیز تعیین می‌کند که برای اطمینان از تطابق محصولات نهایی با نیازهای صنایع مختلف لازم است. این شامل ویژگی‌هایی مانند چگالی، سختی، مدول الاستیسیته، و مقاومت در برابر خوردگی است.

 

خواص مکانیکی :

استحکام کششی : حدود 1100-1300 MPa

استحکام تسلیم : حدود 1000-1200 MPa

تغییر شکل در نقطه شکست : حدود 12-15٪

استحکام ضربه‌ای : 50-70 Joules

 

خواص خوردگی :

مقاومت خوب در برابر خوردگی ترکیبی و تنشی

مقاومت خوب در برابر خوردگی تنشی و خوردگی ترکیبی

خواص فیزیکی :

چگالی : حدود 7.8 گرم بر سانتی‌متر مکعب

مدول الاستیسیته : حدود 180 GPa

نقطه ذوب : حدود 1380-1400 درجه سانتی‌گراد

 

ترکیبات شیمیایی

کروم (Cr) : 14.0% – 15.5%

نیکل (Ni) : 3.5% – 5.5%

مس (Cu) : 2.5% – 4.5%

منگنز (Mn) : حداکثر 1.0%

سیلیسیم (Si) : حداکثر 1.0%

مولیبدن (Mo) : حداکثر 0.50%

فسفر (P) : حداکثر 0.025%

گوگرد (S) : حداکثر 0.01%

کربن (C) : حداکثر 0.07%

نیتروژن (N) : حداکثر 0.10%

آهن (Fe) : مابقی

 

هر سه این گریدها دارای ویژگی‌ها و کاربردهای مشابه هستند اما ممکن است در جزئیات مانند ترکیبات شیمیایی و میزانی از ویژگی‌ها تفاوت داشته باشند، بنابراین انتخاب بین این دو باید بر اساس نیازهای خاص و استانداردهای موردنظر انجام شود.

 

 

هر سه این گریدهای AMS 5862 ، AMS 5659 و AMS-H-6875  از استیل 15-5 PH در صنایع مختلف استفاده می‌شوند به دلیل خواص مکانیکی بالا، مقاومت در برابر خوردگی، و سایر ویژگی‌های موردنیاز.
بعضی از کاربردهای اصلی این دو گرید عبارتند از :

 

صنایع هوافضا و هوانوردی :

در صنایع هوافضا و هوانوردی، اجزای مهم و حساسی از جنبه‌های ایمنی و عملکردی هواپیماها و فضاپیماها تشکیل شده‌اند. استیل 15-5 PH با خواص مکانیکی بالا و مقاومت در برابر خوردگی، برای تولید این اجزا از جمله قطعات ساختاری، انواع سیستم‌ها، و ابزارهای کنترلی و نظارتی استفاده می‌شود.

 

صنعت پزشکی :

در صنعت پزشکی، از جمله کاربردهای استیل 15-5 PH می‌توان به تولید ابزارهای جراحی، تجهیزات دستگاه‌های پزشکی، پروتزها، و قطعات داخلی دستگاه‌های پزشکی اشاره کرد. این استیل به دلیل خواص مکانیکی بالا و مقاومت در برابر خوردگی، برای کاربردهای پزشکی بسیار مناسب است.

 

صنایع دریایی :

در صنایع دریایی، از استیل‌های مقاوم در برابر خوردگی و تنش، برای تولید لوله‌ها، سیستم‌های فشار، و تجهیزات دریایی استفاده می‌شود. استیل 15-5 PH با خواص مکانیکی بالا و مقاومت در برابر خوردگی، یک گزینه مناسب برای این کاربردها است.

 

خودروسازی :

در صنعت خودروسازی، استیل 15-5 PH برای تولید قطعات مهمی مانند ترمزها، سیستم‌های تعلیق، و اجزای موتور استفاده می‌شود. این استیل به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، مقاومت در برابر فشار، و پایداری در دماهای بالا، برای کاربردهای خودروسازی مناسب است.

 

همچنین، این استیل در صنایع دیگری نیز مانند صنایع نفت و گاز، صنایع مواد غذایی، و صنایع مکانیکی و مکاترونیک نیز کاربرد دارد، به ویژه در مواردی که نیاز به استحکام مکانیکی بالا و مقاومت در برابر خوردگی دارند.

 

معایب

استیل 15-5 PH، همانند هر مواد دیگر، ممکن است دارای معایبی باشد که باید مورد توجه قرار گیرد. برخی از معایب احتمالی استیل 15-5 PH عبارتند از :

 

هزینه : استیل 15-5 PH یکی از آلیاژهای قوی و مقاوم است که باعث می‌شود قیمت آن نسبتاً بالا باشد. این مواد معمولاً با هزینه تولید و فرآوری بالایی همراه هستند که ممکن است برای برخی بودجه‌ها محدودیت ایجاد کند.

 

مشکل در جوشکاری : استیل 15-5 PH در بعضی موارد ممکن است مشکلاتی در فرآیند جوشکاری داشته باشد، به ویژه در صورت عدم رعایت شرایط صحیح جوشکاری، ممکن است با مشکلاتی مانند زبری، شکستگی و یا تغییرات در خواص مکانیکی روبرو شود.

 

پردازش دشوار : استیل 15-5 PH به دلیل محتوای بالای آلیاژها و فرآیند پرسیپیتیشن خاصی که برای تقویت آن انجام می‌شود، ممکن است در فرآیندهای پردازشی مانند حفرکاری، تراشکاری و یا پرسکاری دشواری‌هایی ایجاد کند.

 

حساسیت به شوک‌های حرارتی : استیل 15-5 PH به خصوص پس از فرآیند حرارتی، حساسیت خاصی به تغییرات شوک‌های حرارتی دارد که ممکن است باعث کاهش خواص مکانیکی و یا خوردگی شود.

 

محدودیت‌های در دما و محیط : استیل 15-5 PH در برخی موارد محدودیت‌هایی در دما و محیط‌های خاص مانند محیط‌های خورنده دارد که باید در انتخاب و استفاده آن مدنظر قرار گیرد.

 

با این حال، با رعایت شرایط و استفاده مناسب، این معایب می‌تواند کاهش یابد و خواص مثبت استیل 15-5 PH را بهره‌برداری از آن تقویت کند.

 

برای اطلاع از قیمت ها با مشوران ما در گروه صنعتی تتنا در تماس باشید.

فولاد ماریجینگ (maraging steel) چیست؟

فولاد ماریجینگ چیست؟

maraging steel

 

فولاد ماریجینگ چه خصوصیاتی دارد؟

فولاد ماریجینگ (Maraging steel) یک نوع آلیاژ آهنی است که حاوی مقدار کمی کربن و مقدار زیادی نیکل است. این فولاد با رسوب‌دهی ترکیبات فلزی مانند مولیبدن، آلومینیوم، مس، تیتانیوم و کبالت در دمای حدود 480 درجه سانتی‌گراد، استحکام و سختی بالایی به دست می‌آورد. این فولاد نام خود را از پدیده‌ی پیرسختی مارتنزیت (martensite age hardening) گرفته است که به معنی سخت شدن فولاد با گذشت زمان است. فولاد ماریجینگ علاوه بر استحکام و سختی، دارای چقرمگی و مقاومت خستگی خوبی نیز هست و عمر مفید و کارایی قطعات ساخته شده از آن را افزایش می‌دهد. این فولاد در صنایع مختلفی مانند هوافضا، نظامی، هسته‌ای و پزشکی کاربرد دارد و برای تولید قطعاتی مانند میل لنگ موتور، پین شلیک سلاح، گیربکس و واحدهای سانتریفیوژ گاز استفاده می‌شود. فولاد ماریجینگ یکی از پیشرفته‌ترین و مهمترین مواد اولیه در صنعت امروزی است که نقش بزرگی در پیشرفت علم و فناوری دارد.

فولاد ماریجینگ چه خصوصیات منحصر به فردی دارد؟

این فولاد نام خود را از پدیده‌ی پیرسختی مارتنزیت گرفته است که به معنی سخت شدن فولاد با گذشت زمان است. فولاد ماریجینگ دارای خواص منحصر به فردی است که در بسیاری از مواد وجود ندارد.

برخی از این خواص عبارتند از :

 

  • ضریب انبساط حرارتی پایین که باعث می‌شود تا فولاد ماریجینگ در مقابل تغییرات دما مقاوم باشد و ابعاد ثابتی داشته باشد.
  • استحکام تسلیم بالا که نشان دهنده‌ی مقاومت فولاد ماریجینگ در برابر تغییر شکل دائمی است. این خاصیت باعث می‌شود تا فولاد ماریجینگ بتواند بارهای بالایی را تحمل کند.
  • قابلیت جوشکاری که به معنی امکان اتصال قطعات فولاد ماریجینگ به یکدیگر با استفاده از حرارت است. این خاصیت باعث می‌شود تا فولاد ماریجینگ بتواند در صنایع مختلفی مانند هوافضا، نظامی، هسته‌ای و پزشکی کاربرد داشته باشد.
  • استحکام کششی بالا که نشان دهنده‌ی مقاومت فولاد ماریجینگ در برابر کشش است. این خاصیت باعث می‌شود تا فولاد ماریجینگ بتواند در برابر نیروهای کششی مقاوم باشد و نشکند.
  • سهولت در نیتریده کردن که به معنی افزایش سختی سطحی فولاد ماریجینگ با ایجاد لایه‌ی نیتریده است. این خاصیت باعث می‌شود تا فولاد ماریجینگ بتواند در برابر سایش و خوردگی مقاوم باشد و عمر مفید خود را افزایش دهد.
  • چقرمگی بالا که نشان دهنده‌ی توانایی فولاد ماریجینگ در بازگشت به شکل اولیه خود پس از برداشتن نیرو است. این خاصیت باعث می‌شود تا فولاد ماریجینگ بتواند در برابر تغییر شکل موقت مقاوم باشد و خاصیت ارتجاعی خود را حفظ کند.
  • تغییر یکنواخت ابعاد در هنگام عملیات حرارتی که به معنی عدم ایجاد اعوجاج و تنش در فولاد ماریجینگ در زمان انجام عملیات حرارتی مانند پیرسختی، آنیل و تمپر است. این خاصیت باعث می‌شود تا فولاد ماریجینگ بتواند ابعاد دقیق و یکنواختی داشته باشد و نیاز به ماشین‌کاری بعد از عملیات حرارتی کم شود.
  • شکل‌پذیری بالا که نشان دهنده‌ی توانایی فولاد ماریجینگ در تغییر شکل با استفاده از نیروهای فشاری است. این خاصیت باعث می‌شود تا فولاد ماریجینگ بتواند به شکل‌های مختلفی مانند ورق، میله، لوله و سیم تبدیل شود.
  • قابلیت پولیش بسیار خوب که به معنی امکان ایجاد سطحی صاف و براق بر روی فولاد ماریجینگ با استفاده از عملیات پولیش است. این خاصیت باعث می‌شود تا فولاد ماریجینگ بتواند زیبایی و جذابیت بیشتری داشته باشد و در صنایعی مانند طلاسازی، ساعت‌سازی و زیورآلات کاربرد داشته باشد.
  • قدرت ضربه بالا که نشان دهنده‌ی مقاومت فولاد ماریجینگ در برابر نیروهای ضربه‌ای است. این خاصیت باعث می‌شود تا فولاد ماریجینگ بتواند در برابر شوک‌های مکانیکی مقاوم باشد و نشکند.
  • مقاومت به خوردگی و انتشار ترک که به معنی امکان مقاومت فولاد ماریجینگ در برابر عوامل شیمیایی و محیطی است. این خاصیت باعث می‌شود تا فولاد ماریجینگ بتواند در برابر خوردگی و تشکیل ترک‌های ناشی از خستگی یا هیدروژنیزاسیون مقاوم باشد و عمر مفید خود را افزایش دهد.
  • قدرت خستگی بالا که نشان دهنده‌ی مقاومت فولاد ماریجینگ در برابر نیروهای متناوب است. این خاصیت باعث می‌شود تا فولاد ماریجینگ بتواند در برابر خستگی و تشکیل ترک‌های ناشی از نیروهای متناوب مقاوم باشد و عمر مفید خود را افزایش دهد.
  • قابلیت ماشین‌کاری آسان با حداقل اعوجاج که به معنی امکان تولید قطعات با ابعاد دقیق و یکنواخت با استفاده از ابزارهای ماشینی است. این خاصیت باعث می‌شود تا فولاد ماریجینگ بتواند با حداقل هزینه و زمان، قطعات با کیفیت بالا را تولید کند.

فولاد ماریجینگ دارای خواص متفاوتی در رده‌های مختلف است که به شرح زیر است :

 

گرید 200 که دارای تنش تسلیم 1400 MPA و چقرمگی شکست 140 است. این گرید از فولاد ماریجینگ در دمای 480 سانتی‌گراد پیرسختی می‌شود.

گرید 250 که دارای تنش تسلیم 1700 MPA و چقرمگی شکست 100 است. این گرید از فولاد ماریجینگ در دمای 480 سانتی‌گراد پیرسختی می‌شود.

گرید 300 که دارای تنش تسلیم 1900 MPA و چقرمگی شکست 70 است. این گرید از فولاد ماریجینگ در دمای 480 سانتی‌گراد پیرسختی می‌شود.

گرید 350 که دارای تنش تسلیم 2400 MPA و چقرمگی شکست 40 است. این گرید از فولاد ماریجینگ در دمای 480 سانتی‌گراد پیرسختی می‌شود.

 

فولاد ماریجینگ دارای رده‌های مختلفی است که بر اساس استاندارد MIL-S-46850D با اعداد 200، 250، 300 و 350 نامگذاری شده‌اند.
این اعداد نشان‌دهنده‌ی استحکام کششی فولاد ماریجینگ به واحد پوند بر اینچ مربع هستند. هر رده از فولاد ماریجینگ دارای خواص متفاوتی در مورد دمای پیرسختی، تنش تسلیم و چقرمگی است.
همچنین هر رده از فولاد ماریجینگ شامل ترکیبات مختلفی از عناصر مانند کبالت، تیتانیوم، آلومینیوم، مولیبدن و نیکل است.

جدول زیر میزان این عناصر را در هر رده از فولاد ماریجینگ نشان می‌دهد :

رده کبالت تیتانیوم آلومینیوم مولیبدن نیکل
200 8.5 0.2 0.1 3.5 18
250 8.5 0.4 0.1 5 18
300 9 0.7 0.1 5 18
350 12.5 0.3 0.1 4.2 18

 

فولاد ماریجینگ به دلیل خواص مثبتی که دارد، در صنایع مختلفی مانند صنایع هوافضا، صنایع نظامی، صنایع خودروسازی، صنایع دریایی و صنایع پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد1. این فولاد به دلیل مقاومت بالای خود در برابر خوردگی، سایش، ضربه و فشار، قطعات تولید شده از آن بسیار پایدار و قابل اطمینان هستند1. همچنین، قابلیت جوشکاری آن باعث شده تا از این فولاد برای ساخت قطعاتی با اشکال مختلف استفاده شود1.

بازدهی اقتصادی این فولاد نیز بسیار مورد توجه است. چرا که به دلیل خواصی که دارد، طول عمر بالایی را ایجاد کرده و هزینه‌های نگهداری، تعمیر و تعویض قطعات را کاهش می‌دهد. به همین دلیل است که از این فولاد در صنایع مختلف استفاده شده و طرفداران زیادی را پیدا کرده است1.

به طور خلاصه

فولاد ماریجینگ یک نوع آلیاژ است که دارای خواص برجسته‌ای مثل خشکی، سختی، چقرمگی، مقاومت در برابر ترک خوردگی، استحکام کششی و ضریب انبساط حرارتی پایین است. این فولاد در صنایع مختلفی مانند هوا فضا، سانتریفیوژ، شمشیر و موتورها کاربرد دارد و به عنوان یک ماده انقلابی در زندگی انسان‌ها شناخته می‌شود.

 

تفاوت فولاد ماریجینگ با دیگر فولادها

این فولاد با سایر فولادها تفاوت‌های زیادی دارد.

برخی از این تفاوت‌ها عبارتند از :

فولاد ماریجینگ نسبت به فولاد کربنی که با افزایش کربن سخت می‌شود، کربن بسیار کمی دارد و با رسوب ترکیبات بین فلزی سخت می‌شود.

فولاد ماریجینگ نسبت به فولاد آلیاژی که با افزایش عناصر آلیاژی مثل کروم، منگنز، وانادیوم و غیره سخت می‌شود، عناصر آلیاژی کمتری دارد و با رسوب ترکیبات بین فلزی مختص به خود سخت می‌شود.

فولاد ماریجینگ نسبت به فولاد ضد زنگ که با افزایش کروم و نیکل مقاومت به خوردگی را افزایش می‌دهد، کروم کمتری دارد و نیکل بیشتری دارد. این فولاد مقاومت به خوردگی کمتری دارد اما استحکام بیشتری دارد.

 

آیا در قطعات ریز و حساس هم از فولاد ماریجینگ استفاده می‌شود؟

بله، در برخی از قطعات ریز و حساس هم از فولاد ماریجینگ استفاده می‌شود. این فولاد به دلیل داشتن استحکام و چقرمگی بالا، مقاومت به خستگی و ترک خوردگی، و قابلیت جوشکاری و ماشین‌کاری مناسب، برای ساخت قطعاتی که نیاز به دقت و کیفیت بالا دارند، مناسب است.

 

برخی از رایج‌ترین کاربردهای این فولاد عبارتند از :

  • قطعات اتومبیل مسابقه‌ای (میله، شفت، چرخ‌دنده)
  • قطعات نیروگاه‌های غنی‌سازی اورانیوم (روتور، شفت)
  • سوکت کابل
  • شیلنگ‌های هیدرولیک
  • پروانه‌ها و محفظه‌های پمپ
  • تجهیزات تست کشش
  • روتورهای اولتراسانتریفیوژها
  • قطعات زیر کارتریج، چفت و بست‌های بال هواپیما و پایه‌های چرخ‌های فرود هواپیما