اتصالات لوله

pipe fittings

 

اتصالات لوله در سیستم‌های انتقال سیالات نظیر آب، گاز، مواد نفتی، روغن، و سایر مایعات به عنوان اجزای حیاتی شناخته می‌شوند. این اتصالات به منظور ایجاد تغییرات در جهت، ایجاد انشعابات، و سهولت عبور از موانع مختلف در مسیر لوله‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

در شبکه‌های لوله‌برقی، برای تغییر جهت و ایجاد انشعابات مختلف، از انواع مختلفی از اتصالات استفاده می‌شود. این اتصالات شامل انواع مختلفی از سهولت‌ها و تجهیزات مهندسی می‌شوند، که با دقت و کیفیت مناسب بر روی لوله‌ها نصب می‌شوند.

 

از اهم اتصالات مورد استفاده در این سیستم‌ها می‌توان به اتصالات تغییر جهت، اتصالات انشعابی، و اتصالات جهت‌دهی اشاره کرد. این اتصالات با افزودن ساختار و تجهیزات مناسب، امکان عبور بهینه سیالات از مسیر لوله را فراهم می‌کنند و کارکرد صحیح شبکه را تضمین می‌کنند.

 

انواع اتصالات لوله بسته به نوع اتصال و متریال لوله یا قطعات اتصالات، به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند :

 

اتصالات دنده ای یا اتصالات رزوه ای :

این نوع اتصالات از دو قسمت اصلی تشکیل شده‌اند، یک لوله یا قطعه اتصالات دارای دنده و یک قطعه متناسب با آن که به آن دنده می‌پیوندد. این اتصالات به خوبی برای انتقال سیالات با فشار زیاد و در دماهای مختلف استفاده می‌شوند.

اتصالات قفل شونده یا اتصالات چفت و فیت شونده :

این نوع اتصالات از قطعات آبگیری به شکل چفت یا فیت تشکیل شده‌اند که با یکدیگر قفل می‌شوند. این اتصالات عمدتاً در لوله‌ها و سیستم‌هایی که نیاز به سرعت در تعویض یا تعمیرات دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

اتصالات جوشی :

این نوع اتصالات با استفاده از فنون جوشکاری مختلف بر روی انتهای لوله‌ها یا قطعات اتصالات ایجاد می‌شوند. این اتصالات معمولاً برای ایجاد اتصالات دائمی و مقاوم به فشار و دما مناسب هستند.

 

اتصالات رزوه ای یا اتصالات دنده ای چیست؟

یکی از قدیمی ترین انواع اتصالات لوله در تاریخ انتشار و انتقال مایعات و گازها در سطح جهان، اتصالات رزوه ای یا اتصالات دنده ای می باشد.

فارغ از متریال و نوع پایپ یا لوله یا اتصالات و فارغ از جنس مواد تشکیل دهنده، نوع اتصال دنده‌ای رزوه ای به اتصالی گفته می‌شود که یک سر اتصال، رزوه نر و یک سر اتصال، رزوه ماده دارد. این دو رزوه توسط عایق هایی مانند تفلون، سرب مذاب، رزین ها و دیگر مواد خاص آب بندی به هم متصل می گردند.

نوع انتخاب پرکننده بین دنده ها، بسته به نوع سیال و نوع لوله متفاوت می باشد. البته انواع خاصی از اتصالات دنده ای در خطوط خاصی از سیالات وجود دارد که به npt معروف بوده و بدون پرکننده هایی مانند تفلون یا چسب روی هم آب بندی می گردند.

این گونه دنده ها در اتصالات دنده ای طوری طراحی گردیده است که دنده نر و ماده کاملاً فضاهای پر و خالی همدیگر را پوشش داده و با فشار فلز به فلز، اتصال را آب بندی می نمایند.

اتصالات قفل شونده یا چفت و فیت شونده چیست؟

اتصالات فیت شونده یا اتصالات قفل شونده گروهی دیگر از اتصالات لوله هستند که در برخی از طراحی‌ها، به ویژه در اتصالات پلی‌اتیلن و مواد مشابه، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نوع اتصالات گاهی با حضور یک اورینگ یا واشر بین دو قطعه، و گاهی با وجود یک رینگ پلاستیک بین دو قطعه طراحی شده‌اند که برای جلوگیری از نشت مایعات مختلف به کار می‌روند.

یکی از مثال‌های بارز اتصالات فیت شونده، اتصالات دنده ای پلی‌اتیلن و اتصالات پوش فیت است که در سیستم‌های فاضلاب استفاده می‌شوند.

هنگامی که اتصالات لوله توسط انواع مختلف جوش به لوله یا اتصالات مجاور خود متصل می‌شوند، این اتصالات به عنوان اتصالات جوشی شناخته می‌شوند. نوع جوش کاملاً بستگی به متریال اتصالات و لوله یا پایپینگ جوشی دارد و ممکن است از جوشکاری‌های مختلفی نظیر جوش معمولی یا جوش الکتریکی بهره برد.

 

انواع اتصالات جوشی

در شبکه‌های سیال با سیستم جوشی، انواع مختلفی از اتصالات جوشی برای انتقال مایعات و گازها به کار می‌روند.

 

در زیر تعدادی از مهمترین انواع اتصالات جوشی ذکر شده است :

 

اتصالات پلی اتیلن در شبکه‌های فاضلاب پلی اتیلن :

این نوع اتصالات در سیستم‌های فاضلاب پلی اتیلن به کار می‌روند و از جوشکاری پلی اتیلن برای ایجاد اتصالات دائمی استفاده می‌کنند. در این فرآیند، لبه‌های کار با یکدیگر ذوب می‌شوند و به صورت یکپارچه با هم ترکیب می‌شوند.

 

اتصالات پلی پروپیلن (P.P) :

این نوع اتصالات نیز از جوشکاری پلی پروپیلن بهره می‌برند و در انتقال مایعات در برخی از سیستم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

جوش نقره :

جوش نقره برای اتصالات خاصی در برخی از سیستم‌ها به کار می‌رود و ویژگی‌های خاصی از نظر مقاومت به خوردگی دارد.

 

اتصالات چدنی و سربی :

این نوع اتصالات از جوشکاری مختلفی برخوردارند و در برخی از شبکه‌ها به کار می‌روند.

 

اتصالات گاز :

این نوع اتصالات جهت انتقال گازها از جوشکاری مخصوص خود استفاده می‌کنند.

 

در هر یک از موارد فوق، دقت به زمان جوشکاری، میزان حرارت لبه‌های کار، و کیفیت مواد مورد استفاده بسیار حائز اهمیت است. انتخاب و استفاده از متریال‌ها و اتصالات با استاندارد مناسب نیز بر کیفیت نهایی اتصالات تأثیرگذار است.

 

اتصالات پلی پروپیلن (p.p)

برخلاف نظر عموم، لوله‌های سفید در ساختمان‌ها ممکن است از پلی پروپیلن ساخته شده باشند و این نکته اهمیت می‌یابد.

در جوش اتصالات آبرسانی پلی پروپیلن با استفاده از المنت داغ کننده، این اتصالات دارای یک سر نر و یک سر ماده هستند. فرآیند جوش به وسیله المنتی با دو سر نر و ماده معکوس انجام می‌شود. این المنت، داخل و خارج دو قطعه را گرم کرده و در اثر تماس و مجاورت با یکدیگر، آنها را به یک قطعه یکپارچه تبدیل می‌کند.

در اتصالات پلی پروپیلن، اندازه داغی و تناسب زمان جوش پلی اتیلن از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین، کیفیت و آنالیز مواد نیز به‌طور مستقیم بر کیفیت نهایی اتصالات تأثیر می‌گذارد.

یک نکته مهم در مقایسه جوش پلی پروپیلن با پلی اتیلن، تماس سطوح است. در جوش پلی پروپیلن، سطوح نر و ماده به هم می‌پیوندند که این امر باعث مجاورت مولکول‌های بیشتری شده و به تحمل جوش افزوده می‌شود. این تفاوت در تماس سطوح به عنوان یک ویژگی مهم در کیفیت نهایی جوش تأثیر می‌گذارد.

 

جوش نقره

در جوش نقره، از فلز نقره به عنوان واسطه ذوب شونده بین دو اتصال استفاده می‌شود. این روش جوشکاری به نام “جوشکاری اکسی استیلن” هم شناخته می‌شود. این نوع جوشکاری به دلیل ویژگی‌های نقره و استفاده از اکسیژن به عنوان عامل اکسایش، برای اتصالات دقیق و با کیفیت در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

جوشکاری اکسی گاز :

جوشکاری اکسی گاز یکی از روش‌های قدیمی و پرکاربرد در جوشکاری است. در این روش، از اکسیژن به عنوان گاز اکسایش و یک ماده سوختنی (گاز گوگنت) به عنوان سوخت استفاده می‌شود. شعله‌ای که از این ترکیب به وجود می‌آید، در سر مشعل برای ذوب کردن فلز پایه و الکترود یا سیم جوش استفاده می‌شود. این روش به دلیل قابلیت ایجاد شعله‌های داغ و موثر، در جوشکاری انواع مختلف فلزات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

در هر دو روش جوش نقره و جوشکاری اکسی گاز، انتخاب متریال‌ها، کنترل دما، و اجزاء فرآیند جوشکاری به طور مستمر تأثیرگذار بر کیفیت نهایی اتصالات می‌باشند.

 

جوشکاری اکسی استیلن یا جوشکاری اکسی گاز انواع پر کاربردی دارد :

 

لحیم کاری نرم :

در لحیم کاری نرم، این روش برای اتصال قطعاتی با اندازه کوچک و ترکیباتی که نیاز به لحیم کاری نرم دارند، به کار می‌رود.

 

لحیم کاری سخت :

جوشکاری اکسی استیلن برای لحیم کاری قطعات با اندازه بزرگتر یا در صورتی که نیاز به اتصالات با استحکام بالا و سخت باشد، مناسب است.

 

برشکاری :

در این روش، از جوشکاری اکسی گاز برای برش قطعات فلزی با دقت و کیفیت بالا استفاده می‌شود.

 

جوشکاری نقره :

جوشکاری اکسی استیلن برای جوشکاری نقره، به خصوص در تولید جواهرات یا ساخت قطعات حساس نقره‌ای، استفاده می‌شود.

 

جوشکاری طلا :

این روش در صنعت جواهرات و تولید قطعات طلا به‌منظور اتصال دقیق و زیبای قطعات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

جوش برنج :

برای جوشکاری فلزاتی که در گروه فلزات رنگی مانند برنج قرار دارند، جوش نقره مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع جوشکاری به‌طور معمول در شبکه‌های فن کویل، گازهای خنک کننده شبکه‌های سردکن، و یخچال‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

در هر یک از موارد فوق، دقت و مراقبت در فرآیند جوشکاری، کنترل دما، و انتخاب مناسب متریال‌ها تأثیرگذار بر کیفیت و عملکرد نهایی اتصالات خواهد بود.

 

در فرآیند جوشکاری نقره، محل جوش به دمای حدود ۷۵۰ الی ۸۰۰ درجه گرم می‌رسد. پس از چند ثانیه، فلز نقره در محل اندود شده و به عنوان یک اتصال و چسب بین دو قطعه جوشی متحد می‌شود. نقره، به دلیل دارا بودن روندگی مطلوب و توانایی نفوذ به محل شیارها، به عنوان یک جوش با کیفیت برش داده می‌شود.

 

انواع مختلفی از فلزات، بیشتر از همه گروه فلزات رنگی مانند مس یا برنج، با استفاده از جوش نقره به یکدیگر متصل می‌شوند. اتصالات جوشی مسی عمدتاً در شبکه‌های فن کویل و سیستم‌های خنک‌کننده مانند شبکه‌های سردکن و یخچال‌ها به کار گرفته می‌شوند.

 

اتصالات چدنی و سربی

یکی از انواع اتصالات جوشی که در اواخر به کار گرفته نمی‌شود، اتصالات شبکه فاضلاب چدن می‌باشد. در این نوع شبکه، اتصالات و قطعات لوله که همگی از جنس چدن ساخته شده‌اند، با استفاده از سرب مذاب به یکدیگر متصل می‌شوند. در اتصالات چدنی که در سیستم فاضلاب استفاده می‌شوند، تنها ذوب کردن فلز واسط یعنی سرب کافی است و نیازی به ذوب یا تجدید حرارت در محل تماس دو اتصال یا دو لوله وجود ندارد.

 

در دسته‌بندی اتصالات جوشی گاز و اتصالات گازرسانی نیز، اتصالات چدنی موجود هستند که با استفاده از روش دنده‌ای به قطعات متصل می‌شوند. این گونه اتصالات با اتصالات دیگر در این دسته کالاها تفاوت‌های چشمگیری دارند.

 

توصیف نوع خاصی از اتصالات جوشی در صنایع فلزات رنگین

یک نوع خاص از اتصالات جوشی در صنایع فلزات رنگین، با استفاده از روشی نوین طراحی گردیده است که بدون نیاز به فلز واسطه و با ذوب کردن لبه‌های کار توسط اصطکاک عمل می‌کند. در این روش، دو لوله که در مقابل یکدیگر قرار دارند، با تماس و نیروی وارده بر هم در جهت‌های مختلف گردش می‌کنند و تماس لب به لب با سرعت زیاد باعث ایجاد حرارت بسیار بالا ناشی از اصطکاک می‌شود. این فرآیند منجر به ذوب شدن لبه کار و اتصال دو لبه به یکدیگر می‌شود. این اتصال نهایی پس از گردش و توقف نهایی اتفاق می‌افتد. این روش متفاوت از اتصالات جوشی معمولی است که به حرارت و کاتالیزور نیاز دارند و از فلز واسطه برای ایجاد اتصال استفاده می‌کنند.

 

اتصالات جوشی گاز

اتصالات جوشی گاز به عنوان یکی از دسته‌های حیاتی اتصالات لوله در صنعت سیالات شناخته می‌شوند. این نوع اتصالات به حدی اهمیت دارند که در اکثر پروژه‌های مهندسی، هنگامی که اتصالات گاز مورد بحث قرار می‌گیرد، اغلب به اتصالات فولادی گاز یا اتصالات کربن استیل گاز رجوع می‌شود. این اتصالات جوشی، که در بازار معمولاً به عنوان اتصالات آهنی نیز شناخته می‌شوند، جزء اجزای اساسی و رایج در انتقال و مدیریت سیالات گازی محسوب می‌شوند.

 

اتصالات جوشی گاز کدامند؟

در شبکه‌های انتقال سیالات، میعانات نفتی و گاز، برای تغییر جهت لوله‌کشی یا انتقال لوله، نیاز به استفاده از اتصالات جوشی حس می‌شود. این اتصالات، که با انجام جوش بین لوله‌های فولادی یا اتصالات مجاور آنها ایجاد می‌شوند، به نام اتصالات جوشی شناخته می‌شوند. این نوع اتصالات از دو عنصر اصلی استفاده می‌کنند؛ برق با آمپر بالا و الکترود. با عبور جریان آمپر بالا از الکترود، الکترود با داشتن ولتاژ پایین، لبه‌های اتصالات یا لوله‌های جوشی را ذوب می‌کند.

 

انواع اتصالات جوشی گاز :

انواع اتصالات جوشی گاز به عنوان یکی از مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین اتصالات لوله در صنایع دسته‌بندی می‌شوند و به طور کلی به دو گروه تقسیم می‌شوند :

 

اتصالات جوشی درزدار :

در این نوع اتصالات، لبه‌های متصل به یکدیگر متمایل به یک درز هستند که با اجرای جوش به طول آن اتصال ایجاد می‌شود.

 

اتصالات جوشی بدون درز یا اتصالات جوشی مانیسمان :

این نوع اتصالات بدون درز هستند و لوله‌ها یا اتصالات متصل به یکدیگر بدون درز یا درز مشاهده نمی‌شوند. این نوع اتصالات از جوشکاری مانیسمان استفاده می‌کنند.

 

آریا جام به عنوان یک تولیدکننده، مجموعه‌ای از اتصالات جوشی گازی را تولید می‌کند که شامل زانو گازی، سردنده گاز، سه‌راه گازی، تبدیل گازی، کپ لوله گاز و بست لوله گاز می‌شود.

 

اتصالات جوشی درزدار چیست ؟

اتصالات جوشی درزدار، اتصالاتی هستند که از لوله‌های درزدار ساخته می‌شوند. اصطلاح “درزدار” به عدم وجود هیچ گونه درز یا شکاف در طول لوله یا اتصالات اشاره دارد.

 

در فرآیند تولید لوله درزدار، ورق به اندازه‌های مورد نیاز برش خورده و دو لبه لوله به یکدیگر جوش می‌خورند. به همین دلیل به این لوله‌ها لوله درزدار یا لوله درزجوش می‌گویند. اتصالاتی که از این لوله‌های درزدار تولید می‌شوند، همچنین با نام اتصالات جوشی درزدار یا اتصالات درزجوش شناخته می‌شوند.

کاربرد اتصالات درزدار چیست؟

 

اتصالات جوشی درزدار در چندین حوزه مورد استفاده قرار می‌گیرند :

 

لوله کشی گاز روکار :

در لوله کشی گاز روکار، زمانی که لوله‌ها خارج از دیوارها قرار دارند و با ملات گچ و مواد مشابه پوشیده نمی‌شوند، اتصالات جوشی درزدار مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

شبکه آبرسانی موتورخانه و فن کویل :

این نوع اتصالات در شبکه‌های آبرسانی موتورخانه و فن کویل کاربرد دارند. در لوله‌کشی موتورخانه و شوفاژ نیز می‌توان از لوله‌ها و اتصالات درزدار جوشی استفاده کرد.

 

شبکه آبرسانی کشاورزی :

اتصالات جوشی درزدار در شبکه‌های آبرسانی کشاورزی نیز به کار می‌روند. این اتصالات معمولاً از نوع سبک هستند و در لوله‌کشی آب برای مصارف کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

در لوله‌کشی گاز روکار، هنگامی که لوله‌ها خارج از دیوارها قرار دارند و با ملات گچ یا مواد مشابه پوشیده نمی‌شوند، مجاز به استفاده از اتصالات درزدار می‌باشید.

 

این نوع اتصالات جوشی درزدار در شبکه آبرسانی موتورخانه و فن کویل نیز کاربرد دارند. در لوله‌کشی موتورخانه و شوفاژ، می‌توانید از لوله‌ها و اتصالات درزدار جوشی استفاده کنید.

 

همچنین، در شبکه آبرسانی کشاورزی، این اتصالات جوشی درزدار معمولاً از نوع سبک استفاده می‌شوند.