شیر کشویی

شیرهای کشویی، شیرهایی هستند که برای قطع و وصل جریان مورد استفاده قرار می گیرند. یا به طور کامل باز هستند و یا کاملاً بسته می باشند. دیسک شیرهای کشویی در زمانی که شیر کاملاً باز است از مسیر خارج می شوند و در بونت شیر قرار می گیرند.

در واقع در gate valve ها ، در زمان باز بودن، سیال از مسیری عبور می­کند که از نظر سایز و ابعاد با سایز خط یکسان می باشد. لازم به ذکر است که اگر از این مدل شیر، برای تنظیم جریان استفاده شود، به دلیل آنکه هنگامیکه جریان به دیسک شیر برخورد می­کند ارتعاشات درون دیسک شروع شده و علاوه بر آن باعث ایجاد سایش و فرسایش درون دیسک می شود. بنابراین هرگز نباید از شیرهای کشویی برای تنظیم جریان استفاده کرد. در این مدل از شیر باید دقت کرد که چه در زمان نگه داری در انبار و چه در زمان بسته بودن شیر برو روی خط، هرگز نباید شیر در وضعیت نزدیک به حالت بسته باشد.

هر شیر کشویی از پنج قسمت عمده تشکیل شده است:

سرفلکه (Handwheel): باز و بسته کردن این مدل از شیر­ها اکثراً از طریق سر فلکه و یا Handwheel انجام می شود. استفاده از اکت­های بادی و برقی بر روی این مدل از شیر­ها رایج نمی باشد.

بدنه (Body): بدنه قسمتی از شیر است که به سایر اقلام و تجهیزات وصل می شود. این اتصال عموماً از طریق نوع فلنچ، دنده و یا جوش می­باشد.

بونت (Bonnet): قسمتی از شیر است که قسمت های متحرک شیر درون آن قرار دارند و به بدنه عموماً از طریق پیچ وصل می شود.

تریم (Trim): به مجموعه دیسک، استم، و سیت رینگ های (Seat Ring) یک شیر کشویی، Trim آن شیر می­گویند.

در شکل زیر قسمت­های مختلف شیر­های کشویی نمایش داده شده است.

محور ولو (Stem): استم در شیر کشویی وظیفه جابجا کردن دیسک درون شیر را دارا می باشد. در واقع عاملی است که گشتاور وارد آمده بر HandWheel و یا دسته را به دیسک منتقل می کتد و عامل حرکت آن به بالا و پایین می شود.

شیرهای کشویی از نظر نوع استم (Steam ) به دو دسته Rising Stem و Non Rising Stem تقسیم بندی می شوند.

درحالت Rising Stem، استم شیر در حالتی که شیر باز است به بالای دسته یا همان Hand Wheel می رود. این مدل از شیر­های کشویی را در نقشه P&ID و در Certificate ها با اسم OS&Y(Outside Screw and Yoke) مشخص می کنند.

اما در حالت   Non Rising، حرکت به سمت بالا از استم مشاهده نمی­شود. در واقع در این حالت دیسک با استفاده از دنده های روی استم، به سمت بالا و پایین حرکت می کند. عمدتاً از شیر­های Rising Stem استفاده می شود چون باز و یا بسته بودن شیر برای اپراتور خط معلوم می باشد. علاوه بر آن به دلیل آنکه در حالت Non Rising دنده­های استم در معرض سیال قرار دارد بنابراین در معرض خوردگی، سایش و حرارت است که منجر به خرابی زود هنگام آن می­شود.

لازم به ذکر است که متخصص طراحی پایپینگ اگر از شیر کشویی Rising Stem استفاده می کند باید فضای مورد نیاز بالای شیر برای بیرون زدن استم را در نظر بگیرد.

به طور کلی از مزیت های شیر های کشویی می توان به افت فشار کم، ظرفیت بالا (ضریب جریان Cv بالا) و میزان فرسایش کم اشاره کرد.

شیر­های کشویی از نظر نوع سیت و دیسک به چند دسته کلی تقسیم می­شوند:

• موازی (Parallel Gate Valve)
• گوه­ای (Wedge Gate Valve)
• گیوتینی (Knife Gate Valve)
• کانال دار (Conduit Gate Valve)